Inleiding
We zijn de tweede periode bezig geweest met Landart. Kunstenaars die als inspiratiebron de natuur hebben. Ik kreeg als kunstenaar ‘James Turrell ‘ toegewezen. Ik heb hier informatie over gezocht en ben ermee aan de slag gegaan.
James Turrell en zijn werk
James Turrell is in 1942 geboren in Los Angeles. Zijn werk heeft vooral veel te maken met licht. Hij gebruikt natuurlijk licht maar gebruikt ook licht afkomstig van lampen. Dit is dan ook zijn basis inspiratiebron. Hij heeft veel werk gemaakt waarbij de natuur zelf het kunstwerk is, maar heeft ook in musea geëxposeerd. In musea zie je ook dat het gebruik van licht telkens weer terugkeert. De ‘Projection series’ is hier een voorbeeld van. Hierbij komt het licht van lampen die geprojecteerd worden op een muur. De lichtbron is als het ware onzichtbaar. Zo krijgt de ruimte het effect dat de vorm die gecreëerd wordt lijkt te zweven in de ruimte. Maar dit is niet bij ieder werk het geval. Bij het werk van James Turrell komt het ook voor dat de driedimensionale werkelijkheid juist tweedimensionaal lijkt zoals in bijvoorbeeld de ‘Shallow Space Constructions’. Het lijkt een gewoon plat vlak maar in werkelijkheid is het een driedimensionale ruimte.
‘Meeting’
‘Meeting’ is een werk van Turrell waar juist geen lampen in voorkomen, maar gebruik is gemaakt van natuurlijk licht. Licht en waarneming, daar gaat het bij deze opdracht om. Dit werk is te zien in een museum in New York. Het werk bestaat uit een vierkante ruimte met een opening in het plafond. Door het licht wordt er op de witte muren een oranje gloed geproduceerd, waardoor de kijker de intensiteit kan ervaren van de hemel en de kleur die tegelijkertijd te zien is.
Zoals Turrell beschrijft: ‘In de ruimte zijn naast elkaar stoelen geplaatst, de ruimte zorgt voor stilte waardoor je als kijker de tijd letterlijk kan zien en kan ontwikkelen door middel van het licht. Met name bij de zonsondergang geeft dit een mooi effect’.
Een uur voor zonsondergang is de ruimte voor het publiek geopend, echter wel alleen als het weer het toelaat.
Hemels gewelf
In Nederland is James Turrell vooral bekent om zijn werk in Kijkduin, Hemels Gewelf. Hier heeft Turrell een plek gemaakt waar mensen naar de lucht kunnen kijken. Turrell heeft een kom op een duin aangelegd in de vorm van een ellips. Om precies te zijn 30 meter breed en 40 meter lang. De binnenkant van de kom bestaat uit gras. De toeschouwer loopt door een betonnen doorgang van 6 meter lang en komt vervolgens uit bij een grote bank van steen waar 2 personen op kunnen gaan liggen. Het effect wat Turrell wil laten overbrengen is het ‘hemellicht’. Het ‘hemellicht’ wat de toeschouwer ervaart. Doordat je in een soort van kom ligt geeft het effect van het licht boven je een bijzonder gevoel. Het ligt trekt naar je toe in de vorm van de ellips.
Zelf vind ik het erg mooi hoe hij telkens weer over de kadering nadenkt. Je ziet bij zijn werk ‘Meeting’ dat het werk niet zomaar bestaat uit een ruimte met een stukje lucht. Doordat hij kiest voor een bepaalde kadering (bij ‘Meeting’ bijvoorbeeld de vierkantige vorm en bij ‘Hemels Gewelf’ de ellips vorm) creëert hij toch als het ware een bepaalde invalshoek. Zoals Turrell zelf ook zegt zijn licht en ruimte zelf het object. Het gaat hem erom wat de toeschouwer ervaart, wat er gebeurt als de toeschouwer zich in zijn kunstwerk zich bevindt.
Museum de Pont
Museum de Pont bezit ook werk van James Turrell. Het werk van James Turrell dat te zien is in museum de Pont heet Wedgework III.
Toen ik de beschrijving las van het werk ‘Wedgework’ deed me dit meteen denken aan zijn ‘Projection Series’. Ook hierbij is het zo dat in een ruimte licht wordt gecreeerd. Het licht is net zoals bij de ‘Projection Series’ niet zichtbaar. Alleen de projectie is te zien in de museumruimte. Ook hierin komt weer terug: Het licht is zelf het object geworden.
Om zijn werk in Museum de Pont te kunnen zien moet je eerst een zwarte gang doorlopen, dit om als kijker plotseling een leegte te zien met daarin het ligt dat zich gecreeerd heeft. Turrell leidt de toeschouwer als het ware naar het licht toe. Van het duistere kom je terecht in een sfeervol licht.
Roden Crater
‘Roden Crater’ is een vulkanische krater en ligt in het Arizona gebied. ‘Roden Crater’ is één van de vele vulkanen in het vulkanisch gebied. Er zijn meer dan vierhonderd kraters en dit is er een van. De krater is zo’n 380.000 jaar oud. Turrell heeft deze krater ontdekt door zelf boven het hele gebied te vliegen. Hij heeft juist deze krater gekozen omdat bij deze het licht van de horizon prachtig na voren komt en het licht weerkaatst als het ware in de krater. Turrell heeft zelf dagen zelfs maanden rond gevlogen over het gebied en vooral boven ‘zijn’ krater. Telkens weer heeft hij nieuwe inspiratie opgedaan en elke dag was weer interessant voor hem.
Roden Crater telt ongeveer twintig ruimtes, in elke ruimte staat telkens het licht weer centraal en vooral de invalshoek van het licht. Alles draait om de ervaring die de toeschouwer meemaakt in deze ruimtes. Turrell beschrijft over zijn werk:
“Mijn werk gaat meer over jouw zien dan over mijn zien, ook al is het een resultaat van mijn zien”.
Het rationele denken en kijken naar het licht verdwijnt helemaal. De kijker moet met de ogen als het ware alles kunnen gaan voelen. Het gevoel zegt daarbij ook veel over de ruimte waarin men zich bevindt.
Dit werk vind ik typerend voor de visie van de kunstenaar op de natuur en in dit geval op het licht. Het idee met de vulkaan die in een gigantisch groot afgelegen gebied ligt is erg bijzonder. De combinatie van licht, ruimte en tijd komt hier mooi tot zijn uitdrukking. De rust die de toeschouwer eromheen heeft en de gigantisch grote kom waar men in ligt en naar boven kijkt.
Dit werk vind ik typerend voor de visie van de kunstenaar op de natuur en in dit geval op het licht. Het idee met de vulkaan die in een gigantisch groot afgelegen gebied ligt is erg bijzonder. De combinatie van licht, ruimte en tijd komt hier mooi tot zijn uitdrukking. De rust die de toeschouwer eromheen heeft en de gigantisch grote kom waar men in ligt en naar boven kijkt.
The Wolfsburg Project
Turrell heeft ook in Duitsland een groot project neergezet in kunstmuseum Wolfsburg. Zijn werk heet daarom ook ‘Wolfsburg Project’. Turrell heeft in het museum een van de grootste lichtinstallaties ontwikkeld van een grondoppervlak van 700 vierkante meter. Het licht schijnt zelfs elf meter de hoogte in. De kijker krijgt een mysterieuze wereld te zien van puur licht. ‘’met de ogen voelen’’.
Film: Dutch light
Doordat Turrell in zijn jaren als piloot vanuit de cockpit in de lucht gevlogen heeft, is hij zich er onder andere bewust van geworden dat de ruimte om zich heen immens groot is. De film Dutch light gaat helemaal over de begrippen licht en over kijken. In de film wordt duidelijk dat het licht een kwestie is van hoe je kijkt. De bepaalde manier van kijken vormt als het ware het licht. In de film komt James Turrell echter ook aan bod. Dit natuurlijk omdat zijn werk juist ook om het kijken gaat en het licht. Andere kunstenaars die ook aan bod komen zijn bijvoorbeeld; Jan Dibbets, Jan Andriesse en Robert Zandvliet.
